Bernard ter Haar reageert op de Staat – In alle Staten

Over Bernard ter Haar

Bernard ter Haar is bestuurder bij diverse organisatie en heeft een flinke staat van dienst in de publieke dienstverlening. Ter Haar werkte een tijd als consultant bij ABDTOPConsult. Hij is voormalig directeur-generaal Sociale Zekerheid en Integratie, voormalig directeur Financiële Markten en was plaatsvervangend thesaurier-generaal op het ministerie van Financiën. Ter Haar maakt zich hard voor een sterke publieke sector en schreef daartoe onder meer het rapport ‘Publiek en effectief’.

“De pas uitgebrachte Staat van de Uitvoering biedt een mooi overzicht van de knelpunten in de uitvoering van beleid. Ik herken veel in wat er geschreven wordt. Zoveel zelfs dat het mij aan het denken zet: als dit stuk vijf jaar geleden was geschreven, dan had het er misschien wel net zo uitgezien. Dat roept een belangrijke vraag op: hoe borgen we nu dat nu er over vijf jaar echt iets is veranderd?

Er is een groot gebrek aan slagkracht in den Haag. Aan het programma Werk aan Uitvoering ligt ook een mooie analyse ten grondslag, die alom werd omarmd. Maar wat gebeurt er nu eigenlijk mee?

Het gebrek aan slagkracht betreft overigens niet alleen politiek en departementen, dat geldt wat mij betreft ook voor veel uitvoeringsorganisaties. De inhoudelijke kennis van het management is vaak te beperkt en men is te risicomijdend. Te veel signalen in de uitvoering bereiken het topmanagement niet. En als ze al doorkomen naar het beleidsdepartement, is het maar afwachten of en wat er mee gebeurt. Dat lijdt tot frustratie bij medewerkers die de echte uitvoering doen. 

Het is uitstekend als de uitvoeringsorganisaties in de Staat van de Uitvoering vijf keer een aanbod doen om – samen met politiek en beleid – de problemen aan te pakken. Maar: zijn er ook deadlines? Naar mijn smaak moeten de oproepen veel concreter. Ik noem een paar voorbeelden:

• Schaf de toeslagensystematiek nu echt af.
• Geef ons de ruimte om de één-loket gedachte vorm te geven.
• Geef ons meer geld voor digitalisering!

Wat verder zou helpen om de complexiteit aan te pakken, is de afspraak in het regeerakkoord om geen wetgeving naar de Kamer te sturen zonder een grondige toets op de vraag of de complexiteit hierdoor toeneemt (dan niet doen) of helpt om complexiteit te verminderen (dan wel doen). Zo’n afspraak moet vastgelegd worden in het constituerend beraad, opgenomen worden in het integraal afwegingskader (IAK).

De Raad van State zou ook een rol moeten spelen in het tegenhouden van te complexe wetgeving. Daarnaast heeft het parlement meer ondersteuning nodig; het is ongehoord hoeveel Kamerleden zelf moeten doen.”

Bernard ter Haar